عمارت شهربانی (موزه بزرگ مردم شناسی ارومیه)

یکی از مکان های گردشگری استان آذربایجان غربی، عمارت شهربانی ارومیه است که در زمان حکومت پهلوی ساخته شد. دستور ساخت این عمارت و ساختمان شهرداری را، رضا شاه در سال 1307 هجری خورشیدی صادر نمود و ملا اوستا، یکی از ماهر ترین بنا های آن دوره، آن ها را ساخت. از آن جایی که ساختمان شهربانی، مکانی نظامی بوده، طراحان آن را به شکل یک عقاب، به صورت منحنی و با تلفیق سبک ایرانی و غربی طراحی نمودند. این طراحی زیبا با نگاه کردن ساختمان از بالا به خوبی قابل مشاهده است و میتوان بنای مدور که ورودی اصلی در مرکز و دو بال پرنده در کناره آن قرار گرفته، دید. مهندس این پروژه نیز وارطان هوانسیان، یکی از مهندسان و معماران مشهور آن زمان، بود. عملیات ساخت این بنا تا سال 1310 به طول انجامید. بیشتر بخش های این سازه با استفاده از آجر، چوب و سنگ ایجاد شدند. این عمارت به همراه سه بنای دیگر، ساختمان شهرداری، ساختمان دادگستری و ساختمان ستاد لشگر 64 در میدان انقلاب (توپخانه قدیم) شهر ارومیه قرار گرفتهاند. ساختمان مذکور، بر اساس کاربری که داشت، به صورتی ساده ایجاد گردید و تنها جنبه های زیبای آن، شکل قاب پنجره هایش است. این بنا دارای طبقه همکف، طبقه اول و زیرزمین میباشد که دو در اصلی در دو سمت غربی و شرقی راه ورود به آن ها هستند. علاوه بر ورودی های اصلی، یک ورودی فرعی نیز در هر کدام از این جناح ها دیده میشود. دری که به سمت میدان انقلاب میباشد به همراه ستون ها و دو بالکن پیش آمده، برای گردشگران بسیار جذاب است. پس از ورود به ساختمان، یک راهرو مرکزی به چشم میخورد که پیوند دهنده فضا های داخلی به یکدیگر میباشد. عمارت شهربانی در آغاز کاربری نظامی – اداری داشت؛ اما در سال 1360 به یک ساختمان مسکونی تبدیل شد. سپس در سال 1385 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی، عملیات مرمت و نوسازی این بنا را آغاز نمود. هفت سال بعد، این سازمان، ساختمان شهرداری را مکانی مناسب برای ایجاد یک موزه تشخیص داد. سرانجام موزه مردم شناسی ارومیه در آن راه اندازی شد. در موزه مردم شناسی ارومیه میتوان ابزار های قدیمی کشاورزی و دامداری همانند گاوآهن، خنجر، داس، سنگ صیقل، مجسمه چوپانی با لباس کپنک، مجسمه زنانی با دستار مشغول تبدیل گندم به بلغور هستند، بازی های قدیمی بچه ها، اسلحه های قدیمی، دوربین و عکس های قدیمی و... مشاهده کرد.
عمارت شهربانی یا موزه بزرگ مردم شناسی ارومیه در روز 22 تیر ماه سال 1379 با شماره ثبت 2761 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این عمارت و موزه به استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه، میدان انقلاب مراجعه نمایید.